लैंगिकतेबद्दल आपला विचार करण्याची पद्धत बदलत आहे.
एकेकाळी, एकच परिचित रंगीबेरंगी ध्वज होता, परंतु आज रंगीबेरंगी ध्वजांच्या रांगा फडकत आहेत, जे निवडीतील विविधता व्यक्त करतात.
लोकांमध्ये त्यांच्या लैंगिकतेबद्दल बोलण्यात मोकळेपणा वाढत असल्याचे दिसते. एकेकाळी अपारंपरिक किंवा ‘अदृश्य प्रकार’ असलेल्या ओळखींचा सामान्य चर्चेत समावेश केला जात आहे.
खुल्या संवादामुळे लैंगिक अस्मितेभोवतीचे कडक वर्तुळ तडे जात असून संकुचित विचारसरणीऐवजी मोकळेपणा दिसू लागला आहे.
तुमच्या अपूर्ण झोपेमुळे सेक्स लाईफवर होतो परिणाम
पण हा बदल समाजातील एका वर्गात अधिक प्रकर्षाने दिसून येत असल्याचे ताज्या आकडेवारीवरून दिसून येते. अनेक देशांमध्ये, स्त्रिया त्यांच्या आवडी-निवडीबद्दल भूतकाळाच्या तुलनेत खूप मोठ्या संख्येने बोलत आहेत. पुरुषांच्या तुलनेत ते नक्कीच पुढे दिसतात.
या बदलामागे अनेक कारणे आहेत, ज्यामुळे सामाजिक वातावरणात बदल होताना दिसतो आणि स्त्रिया लिंगाच्या आधारावर ठरवलेल्या भूमिकेच्या आणि ओळखीच्या सीमा तोडत आहेत, असे अनेक तज्ज्ञांचे मत आहे.
मात्र, ही नवी माहिती समोर आल्यानंतरही एक प्रश्न कायम आहे. पुरुष असो किंवा स्त्री, भविष्यात त्यांच्यासाठी लैंगिक तरलता अर्थात त्यांच्या आवडीनिवडी किंवा लैंगिक अभिमुखतेमध्ये लवचिकता असणे याचा अर्थ काय असेल?
शरिरातलं हे सेक्स व्हिटॅमिन कमी झालं, तर स्टॅमिना संपलाय म्हणून समजा…
स्पष्ट बदल
न्यूयॉर्कमधील बिंगहॅम्टन ह्युमन सेक्शुअलिटी रिसर्च लॅबमधील सीन मॅसी आणि त्यांचे सहकारी जवळपास दशकभर लैंगिक वर्तनाचा अभ्यास करत आहेत.
त्याच्या प्रत्येक अभ्यासादरम्यान, त्याने सहभागींना त्यांच्या लैंगिक अभिमुखता, म्हणजे लैंगिक वर्तन आणि लिंग याबद्दल माहिती देण्यास सांगितले.
हे आकडे कालानुरूप कसे बदलत आहेत याचा त्यांनी यापूर्वी विचार केला नव्हता. मॅसी आणि त्याच्या सहकाऱ्यांना अलीकडेच लक्षात आले की, त्यांच्याकडे लैंगिक आकर्षणाविषयी माहितीचा ‘गुप्त खजिना’ आहे.
प्रोफेसर मॅसी म्हणाले, “आम्हाला वाटले, अरे देवा, आम्ही दहा वर्षांपासून हा डेटा गोळा केला आहे. आम्ही त्यात काही ट्रेंड आहे का ते शोधण्याचा प्रयत्न का करत नाही?”
त्यांना आढळले की, 2011 ते 2019 दरम्यान, महाविद्यालयीन वयोगटातील स्त्रिया ‘विषमलैंगिकता’ च्या कोनाड्यातून झपाट्याने बाहेर पडत आहेत, म्हणजेच केवळ विरुद्ध लिंगाच्या लोकांकडेच आकर्षण असते.
2019 मध्ये केवळ 65 टक्के महिलांनी सांगितले की, त्यांना फक्त पुरुषांबद्दलच आकर्षण वाटते. 2011 मध्ये ही संख्या 77 टक्के होती, म्हणजे येथे लक्षणीय फरक दिसून आला. परंतु या काळात पुरुषांचे लैंगिक वर्तन आणि त्यांचे आकर्षणाचे केंद्र कमी-अधिक प्रमाणात सारखेच होते. सुमारे 85 टक्के लोकांनी सांगितले की, ते केवळ महिलांकडे आकर्षित होतात आणि सुमारे 90 टक्के लोकांनी केवळ महिलांसोबतच लैंगिक संबंध ठेवल्याचे सांगितले.
ब्रिटन आणि नेदरलँडसह जगभरात केलेल्या सर्वेक्षणांचे निकाल जवळपास सारखेच होते. वर्षानुवर्षे, विविध सर्वेक्षणांदरम्यान, पुरुषांपेक्षा अधिक महिलांनी सांगितले आहे की, ते त्यांच्या स्वतःच्या लिंगाच्या लोकांकडे आकर्षित होतात.
तुमचं प्रेम आहे की वासना, दोघांमध्ये आहेत हे मोठे फरक
शक्ती आणि स्वातंत्र्य
अमेरिकेतील मॅसॅच्युसेट्स येथील स्प्रिंगफील्ड कॉलेजमधील सहयोगी प्राध्यापक एलिझाबेथ मॉर्गन म्हणतात, “कोणत्याही एका मुद्द्यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी ही गोष्ट खूपच गुंतागुंतीची आहे.”
परंतु, लिंग भूमिका आणि दोन्ही लिंगांच्या लोकांमध्ये बदल झाला आहे की नाही, हा पुढे जाण्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक बनू शकतो.
मॅसी आणि त्याच्या सहकाऱ्यांनी हे बदल लक्षात घेतले. हे बदल सांस्कृतिक होते की नाही, उदाहरणार्थ, स्त्रीवाद आणि स्त्रियांच्या चळवळींच्या संख्येत झालेली वाढ, ज्याद्वारे गेल्या दशकांमध्ये सामाजिक आणि राजकीय परिदृश्य बदलले आहेत.
तथापि, या बदलांमुळे महिला आणि पुरुषांवर वेगवेगळे परिणाम झाले आहेत.
“महिलांनी भूमिकांच्या बाबतीत पुरुषांपेक्षा जास्त प्रगती केली आहे,” मॅसी म्हणतात.
तथापि, तो एलजीबेट (लेस्बियन, गे, बायसेक्शुअल आणि ट्रान्सजेंडर) चळवळीच्या प्रभावाला कमी लेखत नाही, ज्यामुळे अधिक लोक त्यांची लैंगिक ओळख आणि प्राधान्ये व्यक्त करत आहेत.
आज पुरुषांपेक्षा जास्त स्त्रिया अशा प्रकारे आपली ओळख व्यक्त करत आहेत, यात स्त्रीवाद आणि स्त्री चळवळीचा मोठा वाटा आहे, असे मॅसीचे मत आहे. पुरुषांद्वारे अशी कोणतीही मोहीम नाही ज्याद्वारे ते ऐतिहासिक लिंग-आधारित रूढीवाद मोडू शकतील.
एलिझाबेथ मॉर्गन म्हणते, “15 वर्षांपूर्वी तुम्ही अशा जीवनाची कल्पना करू शकत नाही जिथे तुम्ही एखाद्या पुरुषाशी लग्न करू शकत नाही आणि एक कुटुंब सुरू करू शकत नाही कारण तुम्हाला सांगण्यात आले होते की तुम्हाला त्या माणसाची गरज आहे.”
अशा परिस्थितीत पारंपारिक लैंगिक संबंधांच्या पलीकडे जाऊन लिंगाच्या आधारावर निर्माण झालेल्या स्त्रियांच्या रूढीवादाला तडा देता येईल.
दरम्यान, महिलांनी अधिक स्वातंत्र्य मिळवले आहे, परंतु पुरुषांची भूमिका तशीच राहिली आहे. समाजातील सत्ता अजूनही त्यांच्याच हातात आहे.
एलिझाबेथ मॉर्गन म्हणते, “ती शक्ती टिकवून ठेवण्यासाठी, (पुरुषांना) मर्दानी भूमिका आणि विषमलैंगिकता, म्हणजेच विरुद्ध लिंगाकडे असलेले आकर्षण, हे पुरुषत्व टिकवून ठेवण्याचा भाग आहे.”
लैंगिक प्रशिक्षक आणि शिक्षक व्हायलेट टर्निंग यांनी ‘फेटिशायझेशन’चा संदर्भ दिला, जो लैंगिक संबंधाच्या तीव्रतेचा किंवा दोन महिलांमधील हँग आउटचा संदर्भ देतो. तेही पुरुषप्रधान समाजात.
त्यामुळे महिलांमधील समलिंगी आकर्षणाला अधिक सामाजिक मान्यता मिळाली आहे.
दोन पुरुषांमधील सेक्सची कल्पना लोकांना पचवणे अधिक कठीण आहे. 2019 मध्ये 23 देशांमध्ये एक अभ्यास करण्यात आला. हे समान लिंगामध्ये लैंगिक संबंध ठेवणाऱ्या स्त्री-पुरुषांच्या वर्तनाकडे पाहिले. समलिंगी पुरुषांना नापसंत करणाऱ्या लोकांची संख्या लेस्बियन महिलांपेक्षा जास्त होती, असे या अभ्यासातून समोर आले आहे.
तुमचं प्रेम आहे की वासना, दोघांमध्ये आहेत हे मोठे फरक
खुला संवाद
कालांतराने, लैंगिक वर्तणुकीबाबत महिलांना त्यांच्या आवडी-निवडीबद्दल बोलू शकतील अशा ठिकाणांची संख्याही वाढली आहे.
अमेरिकेतील उटाह विद्यापीठातील मानसशास्त्राच्या प्राध्यापक लिसा डायमंड यांनी 1990 च्या दशकाच्या सुरुवातीला लैंगिक प्रवृत्तीचा अभ्यास करण्यास सुरुवात केली. त्याच्या अभ्यासात पुरुषांकडे जास्त लक्ष दिले गेले. ती म्हणते की अभ्यासात भाग घेतलेले बरेच लोक ‘गे सपोर्ट ग्रुप्स’मधून आले होते आणि बहुतेक पुरुष होते. ‘संशोधकांना पुरुषांपर्यंत सहज प्रवेश होता.’
पण डायमंडला महिलांची माहिती मिळवायची होती.
एका दशकाहून अधिक कालावधीत, त्याने दर दोन वर्षांनी 100 महिलांचा त्यांच्या लैंगिक प्रवृत्ती आणि वर्तनाचा अभ्यास करण्यास सुरुवात केली.
तिने एक पुस्तक लिहिले आहे, “लैंगिक प्रवाहीता: महिलांचे प्रेम आणि इच्छा समजून घेणे”. हे पुस्तक 2008 मध्ये प्रकाशित झाले असून त्यात काळासोबत महिलांचे प्रेम आणि आकर्षण कसे बदलतात हे सांगितले आहे. जुन्या विचारसरणीपेक्षा हे वेगळे होते. पूर्वी लैंगिक प्रवृत्ती बदलत नाही असे म्हटले जात होते आणि डायमंड म्हणतात की हे मत पुरुषांच्या आधारावर ठरवले गेले असावे.
त्याचं पुस्तक प्रकाशित झाल्याच्या सुमारास, सिंथिया निक्सन आणि मारिया बेलो यांसारख्या अमेरिकन सेलिब्रिटींनी महिलांकडे आकर्षित होण्याबद्दल सार्वजनिकपणे बोलले. तोपर्यंत तिच्या पुरुषांसोबत डेटिंग केल्याच्या बातम्याच समोर आल्या होत्या.
ओप्रा विन्फ्रेने डायमंडला तिच्या शोमध्ये बोलावले आणि तिला महिलांच्या लैंगिक प्रवृत्तीबद्दल बोलण्यास सांगितले. याबाबत अधिकृतपणे मुख्य प्रवाहात चर्चा सुरू झाली.
टर्निंग सांगतात की स्त्रियांच्या लैंगिक ओळखीसाठी वेगळी भाषा तयार केली जाऊ लागली. ती सांगते की तिचा लेस्बियन पार्टनर २००७ मध्ये हायस्कूलमध्ये असताना ‘गे स्ट्रेट अलायन्स’शी संबंधित होता. यावरून हे स्पष्ट होते की, जोडप्यांच्या संदर्भात जो गट तयार केला जाईल, त्या सदस्यांचा एकतर इतर लिंगाशी संपर्क असेल किंवा ते समलिंगी असतील. स्त्रियांच्या नात्याला शब्दच नव्हता.
रिलेशनशिपमध्ये मुली या 5 गोष्टी पाहातात
“आता प्रत्येकाला विचित्र म्हटले जाऊ शकते,” टर्निंग म्हणतात, “या शब्दाची व्यापक मान्यता आहे.”
महिलांसह सर्वांना समाविष्ट करण्यासाठी नवीन शब्द तयार केले जात आहेत.
भविष्यात काय होईल?
आता हा ट्रेंड पुरूषांमध्ये शिरायला तयार आहे.
टिकटॉक वर, विरुद्ध लिंगाकडे आकर्षित झालेले तरुण व्हिडीओ बनवताना स्वतःला समलिंगी म्हणवतात.
न्यूयॉर्क टाइम्समधील एका लेखानुसार, त्याच्या बहुतेक महिला अनुयायांना ते आवडते.
ही भूमिका साकारताना व्हिडीओ बनवणाऱ्या पुरुषांना आराम वाटतो की नाही ही वेगळी बाब आहे की केवळ क्लिक्स मिळवण्यासाठी त्यांनी हा व्हिडिओ बनवला आहे का, हे माहीत नाही. पण पुरुषत्वाबाबतची विचारसरणी बदलत असल्याचे या ट्रेंडवरून दिसून येते. यावरून असे दिसते की, येणाऱ्या काळात पुरुषांची संख्या अधिक प्रमाणात बदलत्या ट्रेंडमध्ये सामील होऊ शकते.
या बाबतीत अधिक लवचिक वृत्ती असलेल्या महिलांनाही मार्ग दाखविण्यास मदत होऊ शकते. अधिक स्त्रिया त्यांच्या प्रवृत्तीबद्दल बोलण्याचा अर्थ असा आहे की आता अधिक लोक निश्चित वर्तुळातून बाहेर पडत आहेत आणि पर्यायांबद्दल बोलत आहेत.
डायमंड म्हणतो, “आपल्या संस्कृतीने लैंगिकतेभोवती लज्जेचे एक मोठे वर्तुळ निर्माण केले आहे. समाजाला ते सोपे आणि अधिक स्वीकारार्ह बनवण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे लोकांना लाज वाटत नाही.”
ती म्हणते की अशा प्रकारे लोक अधिक मोकळेपणाने पुढे येऊ शकतात.
“पुरुषांना विषमलैंगिकता आणि पारंपारिक पुरुषत्वापासून मुक्त करणे आवश्यक आहे. (मग आपण) विविधतेच्या बाबतीत या प्रकरणात भिन्न किंवा समान परिणाम (स्त्रियांपेक्षा) असू शकतात,” मॅसी म्हणाले.
